یکی از مکان‌های دیدنی نجف، قبر آدم (ع) است. قبری که در حرم امیرالمومنین علی (ع) و ضریح ایشان، واقع شده و جزو جاذبه‌های تاریخی و مذهبی نجف محسوب می‌شود؛ با توجه به قدمت زیاد این موضوع، ابهامات زیادی درخصوص قبر حضرت آدم وجود دارد.
در این مطلب، روایت و منابع مختلفی را بررسی می‌کنیم تا مشخص شود، قبر حضرت آدم کجاست و چند متر است؟ قد حضرت آدم چقدر بوده است؟ همچنین به شایعات موجود راجع به قبر آدم و حوا و قد حضرت آدم پاسخ خواهیم داد و عکس قبر آدم و حوا را نشان می‌دهیم. قبری که در سفر به عراق با کاروان کربلا از آن بازدید خواهید داشت.
پیش از خواندن این مطلب، شما را دعوت می‌کنیم به خواندن مقالهٔ دربارهٔ قبرستان وادی‌السلام؛ تا اطلاعات بیشتری راجع به بزرگترین قبرستان جهان کسب کنید.
قبرستان وادی السلام | تابلو ورود شبانه ممنوع در بزرگترین قبرستان جهان
قبر حضرت آدم کجاست؟
نقل‌قول‌های متعددی در این باره وجود دارد که در ادامه بیان خواهیم کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، آرامگاه و قبر حضرت آدم و حوا در شهر نجف اشرف و در حرم امیرالمومنین (ع) واقع شده است. درواقع حضرت نوح، در جریان معروف به طوفان نوح، تابوت حضرت آدم را که در غار الکنز کوه ابوقبیس مکه قرار داشته، به دور خانه خدا طواف می‌دهد و پس از پهلو گرفتن کشتی در نجف اشرف (منطقه غری)، دفن می‌کند. از این رو، قبر حضرت آدم در ضریح حضرت علی (ع) قرار دارد.
همچنین قبر حضرت نوح (ع) نیز در این مکان قرار گرفته است. در ادامه صحت این روایت‌ها را ارزیابی می‌کنیم.
قبر حضرت آدم در نجف
از روایاتی معتبر این‌طور برداشت می‌شود که قبر حضرت آدم و حوا در نجف اشرف واقع شده است. درواقع همچین برداشتی را می‌توان از زیارت امیرالمومنین در نجف اشرف، دریافت کرد. جایی که در زیارتنامه به حضرت آدم (ع) و حضرت نوح (ع) سلام می‌دهیم و می‌خوانیم:
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا صَفِيَّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حَبِيبَ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نَبِيَّ‌اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَمِينَ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيفَةَ اللّٰهِ فِي أَرْضِهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا الْبَشَرِ، السَّلامُ عَلَيْكَ وَعَلَىٰ رُوحِكَ وَبَدَنِكَ، وَعَلَى‌الطَّاهِرِينَ مِنْ وُلْدِكَ وَذُرِّيَّتِكَ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَيْكَ صَلاةً لَايُحْصِيها إِلّا هُوَ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكَاتُهُ.
طواف جسد حضرت آدم به دور خانهٔ خدا
در نقلی از امام صادق (ع) آمده است: خداوند متعال به حضرت نوح (ع) در‌حالی‌که در کشتی قرار داشت، وحی کرد که یک هفته پیرامون کعبه طواف انجام دهد. او نیز چنین کرد و وارد آب شد. در وضعیتی که آب تا زانو‌های او را گرفته بود، تابوتی را از آب بیرون آورد که استخوان‌های آدم در آن وجود داشت. نوح، این تابوت را به داخل کشتی انتقال داد و چندین دفعه به دور کعبه طواف کرد. آنگاه کشتی نوح در مسجد کوفه کنونی پهلو گرفت و پس از پراکنده شدن کشتی‌نشینان، حضرت نوح تابوتی از استخوان‌های آدم را در پشت مسجد کوفه، دفن کرد. قبر حضرت نوح و حضرت آدم در غُری و در کنار تابوت حضرت امیرالمومنین قرار گرفته است.»
اما دسته‌ای از روایت‌های این‌گونه می‌گویند که حضرت آدم (ع) در مکه دفن شده‌اند و چیزی مبنی بر انتقال پیکر ایشان به نجف اشرف وجود ندارد؛ درادامه درخصوص این نقل قول بیشتر می‌خوانیم.
البته این روایت چندان مشهور نیست. بنابراین از بررسی این نقل‌قول‌ها این‌طور نتیجه می‌شود که آرامگاه حضرت آدم، در همان نجف اشرف قرار گرفته است.
راجع به مسجد کوفه در مقالهٔ زیر بخوانید؛ جایی که مقام حضرت آدم در آن قرار گرفته است.
مکه؟ قبر حضرت آدم در کدام کشور است؟
همانطورکه در قسمت قبل گفته شد، برخی قول‌ها می‌گویند گرچه حضرت آدم بیشتر عمر خود را در کوفه گذرانده است، اما اواخر عمرشان را در مکه و کشور عربستان سپری کرده‌اند و پس از ساخت خانهٔ خدا، در همان‌جا از دنیا رفته‌اند. درنهایت پسر ایشان، شیث، حضرت آدم را در همان مکه دفن می‌کند.
اما این قول می‌تواند با روایاتی که نشان می‌دهند حضرت آدم در نجف دفن شده‌اند، همخوانی داشته باشد؛ چراکه حضرت نوح، در جریان طوفان، در مکه تابوت آدم را در خانه خدا طواف می‌دهد و سپس به داخل کشتی منتقل می‌کند و درنهایت پس از پهلو گرفتن کشتی در کوفه، حضرت آدم را در آن منطقه دفن می‌کند.
قبر حضرت آدم چند متر است؟ قد حضرت آدم
در این مسئله نیز روایت‌های متفاوتی وجود دارد. منابع قدیمی، معتقدند که طول این قبر را ۷۰ قدم است و اندازهٔ قد حضرت آدم را هم به همین مقدار یعنی در حدود ۳۰ متر می‌دانند. به‌نحوی‌که برخی می‌گویند قد حضرت آدم به‌قدری بزرگ بوده است که حضرت علی (ع) را در بقایای چشم ایشان دفن کرده‌اند!
روایتی داریم که قد حضرت آدم به‌قدری دراز بود که سر او زیر افق آسمان و دو پای او هم‌سطح گردنهٔ کوه صفا، قرار داشته است. از این رو، حضرت آدم به‌سبب گرمای هوا، شکایت می‌کند و خداوند قد او را در حد ۳۵ متر پایین می‌آورد.
در تورات نیز، اشاره شده است که قد حضرت آدم، ۳۵ متر بوده است. البته اهل‌سنت براساس روایت‌هایی، معتقد هستند که قد آدم (ع)، ۳۰ متر است. البته به این نکته باید دقت کرد که با توجه به آیات قرآن، براساس زیبایی ظاهر و نظم و اعتدال در طبیعت، چنین روایت‌هایی ممکن است ساختگی باشد.
قبر حضرت حوا کجاست؟
در این زمینه نیز، اختلاف نظر‌هایی وجود دارد. برخی معتقدند که قبر آدم و حوا، هر دو در نجف قرار گرفته است؛ اما برخلاف این عقیده، عده‌ای می‌گویند که قبر حوا در جدّه واقع شده است و شاهد مثال آن هم، این است که جده به معنای مادر بزرگ است.
در این باره روایتی از سید بن طاووس را نقل می‌کنیم:
در مصحف حضرت ادریس نبی (ع) آمده است که حضرت آدم (ع)، ۱۰ روز به بیماری مبتلا بود و در روز جمعه ۱۱ محرم از دنیا رفت. او را در کوه ابوقبیس مکه و در غار واقع در این کوه، دفن کردند. عمر حضرت آدم ۹۳۰ سال بود و حضرت حوا تنها یک‌سال پس از او زنده ماند. پس از وفات حوا، او را در کنار حضرت آدم دفن نمودند.
درواقع بر طبق کتاب تاریخ طبری، برخی‌ها بر این باورند که شیث، فرزند آدم، حضرت آدم و حوا را در غار الکنز کوه ابوقبیس مدفون کرده است؛ و حتی پس از طوفان نوح و طواف حضرت آدم به دور خانهٔ خدا توسط حضرت نوح، دوباره پیکر ایشان را به محل قبلی شان واقع در همان غارِ کوه ابوفبیس بازگرداند.
قبر حضرت نوح کجاست؟
طبق احادیثی، برآمده است که امیرالمومنین (ع) وصیت کرده‌اند که مرا در سینه حضرت نوح (ع) دفن کنید. با توجه به نکات گفته‌شده، قبر امام علی (ع) توسط حضرت نوح حفر شده است؛ از این رو، قبر حضرت نوح، در ضریح امام علی قرار گرفته است.
قد حضرت نوح
همانطورکه می‌دانید، انسان‌های زمان قدیم، همچون حضرت آدم، عظیم‌الجثه بوده‌اند؛ همچنین طبق روایات، حضرت علی (ع) را در سینه حضرت نوح دفن کرده‌اند که این موضوع نشان از طویل بودن قبر حضرت نوح است.
قبر حضرت علی در چشم حضرت آدم
بنا به آنچه گفته شد، برخی روایت‌ها به این موضوع اشاره دارند که قبر حضرت علی (ع) در چشم راست حضرت آدم واقع و دفن شده است؛ همچنین امیرالمومنین بنا به وصیتشان در سینه حضرت نوح دفن شده‌اند.
روایتی در تأیید این سخن از امام صادق (ع) آمده است. ایشان به کسی که مشتاق زیارت حرم امام علی (ع) بود، فرمودند که هرگاه که اراده کردی به زیارت امیرالمومنین (ع) مشرف شوی، بدان که زائر استخوان‌های حضرت آدم (ع)، بدن حضرت نوح (ع) و جسم حضرت علی (ع) خواهی بود.
عکس قبر آدم و حوا
یکی از مسائلی که در سایت‌های مختلف به‌اشتباه به اشتراک گذاشته شده است، عکس قبر آدم و حوا است. درواقع با اینکه بیشتر این سایت‌ها، روایاتی که معتقدند حضرت آدم در ضریح امام علی (ع) در نجف دفن شده‌اند را توضیح می‌دهند، اما عکس مکان دیگری را نشان می‌دهند که نمی‌تواند مربوط به عکس قبر حضرت آدم و حوا واقع در ضریح حضرت امیرالمومنین باشد.
درواقع عکس قبر آدم و حوا منتشر شده، مربوط به قبر حضرت عمران نبی (ع) در کشور عمان است؛ قبری که با هشتاد سانتی متر عرض و سی متر طول، به طویل ترین قبر جهان معروف است. البته این اندازه قبر، به این معنا نیست که طول قد حضرت عمران، اینقدر بوده است؛ بلکه صرفاً برای تکریم و احترام ایشان، این قبر را برای ایشان درنظر گرفته‌اند.
در تصویر زیر عکس قبر حضرت عمران که به اشتباه، به قبر حضرت آدم نسبت داده شده است را می‌بینید.
چرا قبر حضرت آدم دراز است؟
همانطورکه گفتیم، تصاویری که تحت‌عنوان عکس قبر حضرت آدم در سایت‌ها منتشر شده است، مربوط به قبر حضرت عمران نبی در عمان است؛ درواقع دراز بودن این قبر، به‌خاطر تکریم ایشان بوده است. قد حضرت آدم گرچه طبق برخی روایات، حدود ۳۰ متر است، اما قبر حضرت آدم (ع) که در ضریح امیرالمومنین علی (ع) در نجف قرار گرفته است، تنها تابوتی از استخوان‌های ایشان است.
قبر هابیل و قابیل کجاست؟
هابیل توسط برادرش قابیل به‌خاطر حسادتی که به وی داشت، در حوالی کوه قاسیون شهر دمشق سوریه کشته می‌شود. او که اولین کشته‌شدهٔ تاریخِ آخرینِ نوعِ نسلِ بشر است، در همان منطقه، در نزدیکی مرز لبنان، دفن می‌شود. قابل ذکر است که قبری که به هابیل منسوب است، در حدود هفت متر طول دارد.
قبر شیث، فرزند حضرت آدم کجاست؟
مقبره شیث، جانشین حضرت آدم و سومین فرزند او و ادامه‌دهنده نسل بشر، در شهر موصل عراق در استان نینوا عراق است. البته برخی زیارتگاه‌های همچون مسجد راس‌الحسین در بیروت لبنان و همچنین سوریه، به قبر شیث (ع) نسبت داده شده است.
دیدنی‌های اطراف قبر حضرت آدم
موقعیت مکانی قبر حضرت آدم، به‌نحوی است که شما می‌توانید از زیارت حرم امیرالمونین (ع) بهره‌مند شوید. همچنین در سمت شمال شرقی این حرم، قبرستان وادی‌السلام قرار گرفته است. جایی‌که میلیون‌ها قبر قرار داشته و محل دفن شخصیت‌های مهم تاریخی است. در کنار این بازدید، می‌توانید از مسجد حنانه و قبر کمیل بن زیاد دیدن کنید. جایی‌که سر مبارک امام حسین (ع) در آنجا قرار داشته است.
همچنین شما می‌توانید با عزیمت به سمت شهر کوفه، از زیارتگاه‌های پرفضیلت این شهر یعنی مسجد کوفه و مسجد سهله دیدن کنید. مساجدی تاریخی که فضیلت‌های بسیاری دارند و زائران در سفر خود به عراق، دیدن این مکان‌ها را از دست نمی‌دهند.
هتل‌های نزدیک قبر حضرت آدم
اگر علاقه‌مند به بازدید از قبر حضرت آدم در نجف هستید، بی‌شک نیاز است حداقل یکی دو شب در نجف بمانید تا از امکان جذاب و دیدنی نجف نیز دیدن کنید. از این رو، شما می‌توانید با مراجعه به قسمت هتل سامانهٔ رسم زیارت، اقدام به رزرو هتل نجف کنید. کارشناسان رسم زیارت نیز، به شما در مشاوره و انتخاب هتل در این شهر زیارتی، راهنمایی می‌کنند.
سخن آخر در باب ابهامات آرامگاه حضرت آدم
همانطورکه دیدید، ابهامات و تردید‌های فراوانی راجع به قد و طول قبر حضرت آدم و محل دفن او وجود دارد. طبیعی است به دلیل قدمت زیاد این واقعه، چالش‌ها و گفته‌های ضد و نقیضی اتفاق بیوفتد. البته از سویی این روایات متعدد، باعث شده است تاریخ‌دوستان، به تحقیق و جستجو بیشتری دربارهٔ این موضوع جذاب بپردازند. با توجه به همه این نکات، به‌نظر می‌رسد قبر حضرت آدم، قبر حضرت نوح و قبر حضرت علی (ع) در یک مکان واقع شده است.
