یکی از مقاصد اصلی زائران در سفر به کربلا، شهر سامراست. شهری که به دلیل قرار گرفتن آرامگاه دو تن از معصومین (ع) و محل تولد امام زمان (عج)، شهرت پیدا کرده است. سامرا در موقعیت مکانی شمال پایتخت عراق، قرار گرفته و به یکی از شهر‌های مهم زیارتی عراق تبدیل شده است. البته سامرا، مکان‌های زیارتی دیگری نیز دارد؛ از این رو، در مجله رسم زیارت همراه ما باشید تا بیشتر با اماکن زیارتی سامرا آشنا شوید.
هنوز به کاظمین مشرف نشده‌اید؟ خواندن مطلب زیر به شما کمک می‌کند تا بیشتر درباره اماکن زیارتی کاظمین بدانید.
معرفی شهر سامرا
شهر سامرا، در موقعیت شرق رود دجله و شمال شهر بغداد قرار دارد. سامرا مرکز استان صلاح‌الدین است و ۱۲۵ کلیومتر تا بغداد فاصله دارد. در سال ۲۲۱ هجری و در زمان حکومت معتصم عباسی، به‌مدت ۵۵ سال، به‌عنوان پایتخت این حکومت، شناخته می‌شد. متوکل عباسی در سال ۲۳۳ هجری، به‌خاطر میل مردم به امام هادی (ع)، تصمیم گرفت ایشان را به بغداد و سپس سامرا بیاورد؛ امام هادی (ع)، بیش‌از ۲۰ سال، در این شهر ساکن بودند و در همین منطقه به شهادت رسیدند. امام حسن عسکری (ع)، نیز از یک سالگی تا پایان عمرشان در سامرا زندگی کردند.
حرم سامرا | حرم امامین عسکریین
مرقد مطهر امام هادی (ع) و فرزند ایشان، امام حسن عسکری (ع)، در شهر سامرا قرار گرفته است. حرم این امامان بزرگوار که به حرم امامین عسکریین معروف است، ۱۲۰۰متر مربع وسعت دارد و دارای یک گنبد طلایی‌رنگ است. اولین بار در سال ۲۶۰ هجری، گنبدی برای این امامان بزگوار، احداث شده و پس از بازسازی‌های مکرر، در سال ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ بر اثر انفجار توسط گروهک‌های تکفیری، بخشی از این حرم تخریب شد. پس از آن، توسط دفتر آیت‌الله سیستانی و ستاد بازسازی عتبات‌عالیات، مرمت و بازسازی گردید.
مرقد نرجس خاتون و حکیمه خاتون
داخل ضریح مطهر امام علی النقی (ع) و امام حسن عسگری (ع)، قبر مطهر نرجس خاتون، همسر امام حسن عسگری (ع) و مادر امام عصر (عج)، قرار گرفته است. همچنین در این ضریح، قبر مطهر دختر امام جواد (ع)، یعنی حکیمه خاتون نیز قرار گرفته است. خاتون به‌معنای بانو و خانم است که ایرانی‌ها بیشتر برای خطاب این اشخاص محترم، استفاده می‌کنند.
سرداب غیبت امام زمان؛ سرداب مقدس
سرداب مقدس، درواقع زیر‌زمین خانه امام حسن عسکری (ع) که در فاصله ۱۵ متری از مرقد این بزرگوار قرار گرفته است. طبق نظر شیعه، این مکان، محل زندگی امام هادی (ع)، امام حسن عسکری (ع) و امام زمان (عج) بوده است؛ ولی دلیلی منبی بر نامگذاری این مکان، به سرداب غیبت امام زمان (عج) در منابع یافت نشده است. البته اهل‌سنت چنین نسبت می‌دهند که این سرداب، محل ظهور و محل زندگی امام عصر (عج)، خواهد بود؛ اما چنین موضوعی در دیدگاه شیعه وجود ندارد.
این سرداب درواقع از یک غرفه شش‌ضلعی و دو غرفه مستطیل‌شکل کوچک و بزرگ شکیل شده است که ازطریق دو راهرو بزرگ، به یکدیگر راه پیدا می‌کنند. طبق نقل‌قول‌هایی، غرفه مستطیلی بزرگ، محل اقامه نماز مردان بوده و غرفه مستطیلی کوچک، محلی برای اقامه نماز زنان بوده است. مسیر ورودی و خروجی سرداب، طوری است که به‌صورت پلکانی، به غرفه شش‌ضلعی راه پیدا می‌کنند. بر روی این سرداب نیز، یک مسجد بنا شده است که به مسجد صاحب‌الزمان (عج) معروف است.
مسجد جامع سامرا
این مسجد، یکی از مساجد مشهور در دوران عباسیان به شمار می‌رود که به‌خاطر مناره پیچاپیچ آن به مسجد جامع ملویه مشهور است. این مناره حلزونی‌شکل، با ۵۳ متر ارتفاع، به یکی از بلند‌ترین مناره‌های جهان اسلام تبدیل شده است. ساخت این مسجد با این شیوه، در زمان متوکل عباسی، یک سبکی نوین به حساب می‌آمده است. برطبق گفته باستان‌شناسان، احتمال دارد که مهندسان در احداث این سازه، از زیگورات‌های قدیم بابلی، الگوبرداری کرده باشند.
در مطلب زیر، بیشتر درباره این مسجد و مناره ملویه آن می‌خوانید.
مسجد جامع ابودلف
این مسجد جامع، سازه‌ای شبیه به مسجد جامع سامرا اما کوچک‌تر از آن دارد. مسجد جامع ابودلف در موقعیت مکانی شمال سامرا و حدفاصل ۲۰ کیلومتری آن در شهر متوکلیه واقع شده است.
مرقد ابراهیم بن مالک اشتر
ابراهیم بن مالک بن حارث نخعی، از یاران شجاع امیرالمومنین (ع) بود که در سپاه مختار ثقفی نیز حضور موثری داشت. ابراهیم، فرزند مالک اشتر، یار و سردار بزرگ جنگ‌های حضرت علی (ع) بود. ابراهیم بن مالک، نقش مهمی در انتقام از قاتلان امام حسین (ع)، ایفا کرد و توانست در نبرد خازر، عبیدالله بن زیاد را به قتل برساند.
مرقد ابراهیم بن مالک اشتر، در موقعیت جنوب شهر دجیل در جاده سامرا به بغداد قرار گرفته است و ۷۵ کیلومتر تا سامرا فاصله دارد.
مرقد حسین بن علی الهادی
امامزاده حسین، فرزند امام هادی (ع) است که مرقد آن بزرگوار، زیر پای مرقد مطهر امامین عسکریین در ضریح ایشان قرار گرفته است.
مرقد امامزاده سید محمد
محمد بن علی‌النقی، فرزند امام هادی (ع) است که نزد شیعیان، به‌خصوص شیعیان عراق، جایگاه ویژه‌ای داشته و ارادت خاصی به این امامزاده دارند؛ به‌طوری‌که زائران در کنار تشرف به حرم سامرا، به زیارت مرقد سید محمد نیز، می‌روند. محمد بن علی، در زمان خویش به شیر دجیل معروف بوده و برخی گمان می‌کردند بعد از پدر خود، او جانشین و امام بعدی خواهد بود. او، نزد برادرش حسن بن علی، تربیت یافته بود و در ادب و اخلاق زبانزد مردم شده بود.
بارگاه مطهر سید محمد، در جاده سامرا به بغداد، در منطقه بلده و ۵۰ کیلومتری شهر سامرا قرار گرفته است. زیارت قبر سید محمد، یکی از برنامه‌های اصلی زیارت دوره، در کاروان‌های زیارتی حج و زیارت به حساب می‌آید.
درمطلب زیر، بیشتر دربارهٔ آرامگاه سیدمحمد می‌خوانید.
فاصله کاظمین و کربلا تا سامرا
فاصله کاظمین تا سامرا، ۱۱۵ کیلومتر است که با اتوبوس یا ون، حدود ۲ ساعت طول می‌کشد تا این مسیر را بپیمایید. همچنین با توجه به اینکه مسیر کربلا به سامرا، از کاظمین می‌گذرد، حدود ۲۴۰ کیلومتر از سامرا تا کربلا راه است که طی این مسافت نیز بین ۳ تا ۴ ساعت به طول می‌انجامد.
بهترین هتل های سامرا
زائران در سامرا به‌دلیل مسائل امنیتی، معمولاً اسکان ندارند؛ از این رو، به‌لحاظ هتل وضعیت مناسبی ندارد و شاید شما چند مسافرخانه ازجمله شط‌العرب، دهوک و الاوصیاء را بتوانید درصورت نیاز برای اسکان خود درنظر بگیرید. درهرصورت پیشنهاد ما این است که تنها برای زیارت به این شهر بیابید و پس از آن به دیگر شهر‌های زیارتی همچون کربلا و کاظمین بازگردید. البته اگر به هر دلیلی، خواستید شب در سامرا بمانید، بهتر است از شبستان حرم امامین عسکریین برای استراحت و خواب، استفاده کنید.
سخن آخر
در این مطلب، اطلاعات جامعی را درباره دیدنی‌های سامرا و اماکن زیارتی این شهر به شما ارائه کردیم. مهم‌ترین این مکان‌های زیارتی، حرم امامین عسکریین است که علاوه بر قبر مطهر امام دهم و یازدهم، مرقد همسر امام حسن عسکری و دختر امام جواد (ع) و فرزند امام هادی (ع) نیز در این مکان قرار دارد. همچنین مسجد جامع سامرا و مناره ملویه آن، از آثار مهمی تاریخی این شهر به شمار می‌آید.
اگر قصد سفر به عتبات عالیات دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً سری به بخش تور کربلا رسم زیارت بزنید و از تا از ارائه آخرین تور‌های کربلا اطلاع پیدا کنید.
