خانه‌ای که در موقعیت جنوبِ غربی مسجد کوفه قرار داشته و به ضلع غربی داره الاماره کوفه متصل است. در این مطلب جزئیات تاریخی دربارهٔ خانه امام علی (ع) را شرح خواهیم داد. خانه‌ای که به محل اقامت امیرمومنین (ع) در دوران حکومتشان در کوفه منسوب است.
آدرس خانه امام علی در کوفه را در گوگل مپ ببینید.
پیش از خواندن این مطلب، اگر از اسرار مسجد کوفه چیزی نمی‌دانید، خواندن مطلب زیر به شما توصیه می‌شود.
معماری خانه امام علی (ع)
این خانه، از اتاق‌هایی که منسوب به حضرت علی (ع) است، تشکیل شده است. این‌طور نقل می‌کنند که در سمت راست این خانه، اتاق امام حسن (ع) و امام حسین (ع) قرار داشته و در سمت چپ این خانه، محل غسل دادن امیرمومنین بوده است. همچنین قسمتی از خانه، به محراب نماز حضرت امیر و جایگاه نشستن فرزندانشان حسن و حسین منسوب شده است. در معماری این خانه، اتاق‌های دیگری را به حضرت زینب (س)، ام کلثوم و ام البنین منسوب دانسته‌اند و چاهی در این خانه وجود دارد که مردم با این اعتقاد به دست حضرت علی (ع) حفر شده است، برای تبرکی از آن آب می‌نوشند!
ابهام دربارهٔ صحت انتساب خانه حضرت علی
شکی در اینکه کوفه مرکز حکومت امیرمومنین به مدت ۴ سال بوده، وجود ندارد؛ نکته‌ای که محل تردید است، آن است که در این مدت، خانه امام علی (ع) و فرزندانشان در این مدت، در چه جایی از شهر کوفه بوده است؟ بخشی از این تردید‌ها، به بازسازی‌های پی‌در‌پی این مسجد برمی‌گردد؛ چراکه باعث شده است تاریخ‌شناسان این شکل و شمایل فعلی خانه و تقسیمات آن را با حقیقت زندگی حضرت علی (ع) و خانوادهٔ ایشان، یکی ندانند.
مثلاً مکانی در این خانه را به‌عنوان مکتب الحسینین (ع) منسوب دانسته‌اند؛ اما محققان شیعی معتقدند که امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) علم لدنّی داشته‌اند و نیازمند یادگیری و تعلّم نبوده‌اند. از سویی دیگر، در زمان حکومت حضرت علی (ع) در کوفه، این دو بزرگوار، ۳۰ تا ۴۰ ساله بوده‌اند و طبیعتاً شخصیت و زندگی مستقلی داشته‌اند؛ بنابراین همچنین مکتبی در خانهٔ ایشان، توجیه‌پذیر نیست.
از سویی برخی‌ها این‌طور تفسیر کرده‌اند که اینجا کلمهٔ «مکتب»، محلی برای تدریس یا کار معنا می‌دهد؛ اما با توجه به اتاق‌های کوچک این خانه، قابل پذیرش نیست که بگوییم این مکان محل اجتماع و دانش‌ورزی شاگردان حضرت علی (ع) یا مردم برای حل مشکلاتشان بوده است. حتی در منابع شیعی نیز، نقل و اشاره‌ای مبنی بر حضور مردم در این خانه، در دوران حکومت امام علی (ع)، وجود ندارد.
البته با وجود همهٔ این‌ها، برخی معتقدند در اصل این خانه، مربوط به خواهرِ امیرمومنین(ع)، اُمّ هانی بوده است.
ازطرفی هم، عده‌ای دست به بدعت زده‌اند؛ مثلاً خواندن نماز‌هایی چون نماز مکتب الحسین و نماز چاه امیرمومنین، نماز اتاق حضرت زینب (س) و ام البنین (س) یا نماز مغتسل امیرمومنین را دارای فضیلت دانسته‌اند. این نوآوری‌ها، ریشه و اساسی نداشته و باعث وهن دیدن می‌شوند.
جالب آنکه، براساس این اعتقادات، روزانه افراد زیادی از خانه امام علی (ع) بازدید می‌کنند و در این محیط کوچک سعی می‌کنند نماز‌های منسوب شده را به‌جای آوردند که این امر باعث اختلاط زن و مرد می‌شود.
سخن آخر
در این مطلب، درباره معماری و صحت استناد خانه امام علی (ع) در کوفه را شرح دادیم. خانه‌ای با اتاق‌های کوچک که تبدیل به یک مکان تاریخی و زیارتی شده است؛ در‌حالی‌که اعتبار انتساب این خانه به حضرت علی (ع)، با دلایل مختلفی زیر سوال رفته است.
اگر برای دیدن خانه امام علی، به کوفه سفر کرده‌اید، اولین مقصد شما مسجد کوفه خواهد بود. از این رو، برای آشنایی بیشتر با اعمال زیارتی و مکان‌های مقدس این مسجد، بی‌شک خواندن مطلب زیر را نباید از دست دهید.
