هانی بن عروه یکی از چهره‌های مهم تاریخ اسلام است که با وفاداری، شجاعت و ایستادگی در برابر ظلم عبیدالله بن زیاد ایستادگی کرد. او از یاران امام علی (ع) بود و در کوفه نقش مهمی در حمایت از مسلم بن عقیل داشت. در ادامه نگاهی به زندگی، نقش او در قیام مسلم، نحوه شهادت و اتفاقاتی که بعد از آن رخ داد، خواهیم داشت. همچنین محل قبر هانی بن عروه و مکان‌های زیارتی اطراف آن را بررسی می‌کنیم. اگر می‌خواهید بدانید چرا نام هانی بن عروه هنوز در تاریخ زنده است و چه سرنوشتی برای او رقم خورد تا پایان همراه باشید.
قبر هانی بن عروه کجاست؟
قبر هانی بن عروه در مسجد کوفه قرار گرفته است. این مرقد در بخش شمال غربی صحن مسلم بن عقیل و در کنار دیوار شرقی مسجد قرار دارد. هانی بن عروه در سال ۶۰ هجری قمری به شهادت رسید و بعد از آن در کنار دارالاماره کوفه به خاک سپرده شد. مرقد هانی بن عروه در نزدیکی قبر مسلم بن عقیل و در قسمت شمالی آن قرار دارد.
این مکان یکی از زیارتگاه‌های مهم شیعیان است و زیارت‌نامه‌ای خاص برای آن وجود دارد که در آن هانی بن عروه بهعنوان یک عبد صالح و یکی از اصحاب امام علی (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) معرفی شده است.
در نقشه گوگل، مرقد هانی بن عروه را مشاهده کنید.
هانی بن عروه کیست؟
هانی بن عروه، یار وفادار امام علی (ع) و شخصیتی برجسته در تاریخ اسلام است. هانی اهل کوفه و از طایفه بنی مراد است و در دوران امامت امیرالمومنین (ع) بهعنوان یکی از فرماندهان و مسئولان مهم کوفه شناخته می‌شد.
اگر‌چه هانی بن عروه به‌‌طور مستقیم در حادثه کربلا حضور پررنگی نداشت، اما در کوفه از قیام مسلم بن عقیل که بهعنوان نماینده امام حسین (ع) به آنجا آمده بود، حمایت کرد. او به مسلم پناه داد و در برابر تهدیدهای عبیدالله بن زیاد، حاکم کوفه، مقاومت کرد. پس از دستگیری مسلم بن عقیل، هانی نیز دستگیر و تحت شکنجه قرار گرفت. در نهایت بعد از مرگ، قبر هانی بن عروه را در مسجد کوفه ساختند و زیارتگاه شیعیان شد.
همسر و فرزندان هانی بن عروه
همسر هانی بن عروه، رویحه (یا روعه) بود. رویحه از خانواده‌ای شناخته‌‌شده بود و در دوران حاکمیت عبیدالله بن زیاد در کوفه نقش مهمی ایفا کرد. رویحه به مسلم بن عقیل پناه داد و از قیام امام حسین (ع) و مسلم حمایت کرد. پس از شهادت مسلم در کوفه و شرایط بحرانی آن زمان، رویحه و فرزندش یحیی تحت تهدیدات و فشارهای زیادی قرار گرفتند. برخی منابع می‌گویند که پس از شهادت هانی، رویحه همراه با پسرش به کربلا رفت و در آنجا با امام حسین (ع) بیعت کرد.
هانی بن عروه تنها یک فرزند به نام یحیی داشت. یحیی در کودکی تحت تربیت پدرش هانی قرار گرفت و همانند او در حمایت از اهل بیت پیامبر (ص) و دین تلاش کرد. یحیی بن هانی در قیام عاشورا در کنار امام حسین (ع) حضور داشت و پس از شهادت امام حسین (ع) به کوفه برگشت و به دستور عبیدالله بن زیاد به شهادت رسید. در روایات آمده که رویحه و یحیی هیچگاه نتوانستند از ترس سربازان عبیدالله بن زیاد بر سر قبر هانی بن عروه حاضر شوند.
گذری بر زندگی هانی بن عروه
هانی بن عروه رئیس طایفه بنی مراد بود و در دوران خلافت امام علی (ع) نقشی مهم در دفاع از دین اسلام و حاکمیت حق داشت. هانی در جنگ‌های مهمی همچون جنگ جمل، جنگ صفین و جنگ نهروان در کنار امام علی (ع) حضور داشت و همواره شجاعت و وفاداری خود را نشان داد.
در سال ۶۰ هجری قمری، پس از شهادت مسلم بن عقیل و در پی قیام امام حسین (ع)، هانی بن عروه نیز به دست عبیدالله بن زیاد دستگیر شد و پس از تحمل شکنجه‌های زیاد به شهادت رسید. او در نزدیکی مسجد کوفه دفن شد و امروزه آرامگاه هانی بن عروه یکی از زیارتگاه‌های مهم شیعیان است.
نقش هانی بن عروه در قیام مسلم بن عقیل
نقش هانی بن عروه در قیام مسلم بن عقیل، انکارناپذیر است. زمانی‌که مسلم پیام امام حسین (ع)، را به مردم کوفه رساند، هانی حمایتش را از این قیام اعلام کرد و به مسلم بن عقیل، پناه داد. او در برابر تهدیدات و فشارهای حاکم وقت، عبیدالله بن زیاد، ایستادگی کرد و تا آخرین لحظه در کنار مسلم ماند.
پس از دستگیری و شهادت مسلم بن عقیل، هانی بن عروه نیز دستگیر شد و تحت شکنجه قرار گرفت. سرانجام او نیز در همان سال به شهادت رسید و در کنار مسجد کوفه به خاک سپرده شد. قبر هانی بن عروه یادآور فداکاری‌های او در راه حمایت از اهل بیت پیامبر (ص) و قیام امام حسین (ع) است.
شهادت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه در راه امام حسین (ع)
شهادت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه در راه امام حسین (ع) از مهم‌ترین وقایع پیش از جریان عاشوراست؛ زمانی که مسلم بن عقیل به نمایندگی از امام حسین (ع) وارد کوفه شد، هانی بن عروه یکی از نخستین کسانی بود که از او حمایت کرد و در برابر تهدیدات حاکم وقت، عبیدالله بن زیاد، ایستادگی کرد. هانی و مسلم در راه بیعت با مردم کوفه، تحت فشار شدید قرار گرفتند، اما هر دو تا آخرین لحظه پای آرمان‌های خود ایستادند.
بعد از دستگیری مسلم بن عقیل و شهادت او، هانی بن عروه نیز با شکنجه‌های شدید به شهادت رسید. مرگ این دو شخصیت فداکار، اتفاقی بزرگ در قیام امام حسین (ع) به شمار آمد؛ با این حال امام سوم شیعیان، به‌سمت کربلا به راه افتادند تا برای زنده نگه‌داشتن اسلام، قیام کنند.
امروز، قبر مسلم بن عقیل در مسجد کوفه و مرقد هانی بن عروه در کنار مسجد کوفه، مکان‌هایی هستند که شیعیان به یاد فداکاری‌های آن‌ها در کنار به جا آوردن اعمال مسجد کوفه به زیارت می‌روند.
شهادت هانی بن عروه در مختارنامه چگونه بود؟
در سریال مختارنامه، شهادت هانی بن عروه بهعنوان یکی از وقایع تلخ قیام کوفه به تصویر کشیده شده است. پس از شکست مسلم بن عقیل، سربازان عبیدالله بن زیاد به دستور او هانی بازداشت کردند. او را به زندان بردند و تحت شکنجه قرار دادند تا تسلیم شود؛ اما هانی بن عروه مقاومت کرد و حاضر نشد از حمایت خود از قیام مسلم دست بکشد.
در ادامه، عبیدالله برای ایجاد وحشت در میان مردم، دستور داد هانی را در ملأعام مجازات کنند. او را در برابر چشم مردم کوفه مورد شکنجه قرار دادند و سپس به شهادت رساندند. یکی از صحنه‌های تأثیرگذار در این سریال، نمایش سر بریده او در دروازه کوفه است. این اقدام برای سرکوب هرگونه قیام احتمالی و ترساندن مردم انجام شد. پس از مدتی، مختار ثقفی قیام کرد و انتقام خون شهدای کربلا و یارانشان را گرفت.
امروز قبر هانی بن عروه در مسجد کوفه قرار دارد و یادآور ایستادگی و مقاومت او در برابر ظلم است.
ماجرای اهدا سر هانی برای یزید
پس از شهادت هانی بن عروه، عبیدالله بن زیاد برای نمایش قدرت و سرکوب مخالفان، دستور داد سر او را در معرض دید مردم کوفه قرار دهند. پس از مدتی، سر بریده هانی به‌همراه سر مسلم بن عقیل به دمشق فرستاده شد تا به یزید بن معاویه تحویل داده شود.
فرستادن سر هانی بن عروه به دمشق، اقدامی بود که عبیدالله برای جلب رضایت خلیفه انجام داد. یزید نیز آن را بهعنوان نشانه‌ای از قدرت پذیرفت و در مجلس خود به نمایش گذاشت. این اقدام بیشتر برای ترساندن مخالفان حکومت اموی و جلوگیری از هرگونه قیام بود.
هرچند عبیدالله و یزید این کار را نشانه‌ای از پیروزی خود می‌دانستند، اما در‌واقع باعث شد که نام هانی بن عروه بهعنوان یکی از قربانیان ظلم در تاریخ ثبت شود. درباره بازگشت سر هانی به کوفه و دفن آن کنار پیکرش اطلاعات دقیقی وجود ندارد. برخی روایت‌ها اشاره کرده‌اند که ممکن است سر او بعدها به کوفه بازگردانده شده باشد؛ اما شواهد قطعی در این زمینه در دست نیست. به همین دلیل، مشخص نیست که مرقد هانی بن عروه در مسجد کوفه شامل پیکر و سر او بوده یا تنها بدنش در آنجا دفن شده است.
واکنش امام حسین به شهادت هانی بن عروه
وقتی خبر شهادت هانی بن عروه به امام حسین (ع) رسید، بدون شک ایشان از این اتفاق متأثر شدند. هانی یکی از یاران وفادار امام علی (ع) بود که در کوفه نقش مهمی در حمایت از مسلم بن عقیل داشت. با این حال امام حسین (ع) همیشه در برابر از دست دادن یاران خود با صبر و استقامت برخورد می‌کرد.
شهادت هانی و دیگر همراهان، نشان‌دهنده مقاومت در برابر ظلم بود. امام حسین (ع) این اتفاقات را بخشی از مسیر سختی می‌دانست که برای ایستادگی در برابر حکومت وقت باید طی می‌شد. فقدان چنین افرادی گر‌چه دردناک بود، اما تاثیری در عزم امام برای ادامه راه نداشت.
امروزه قبر هانی بن عروه در کوفه نشانه‌ای از مبارزات اوست. او یکی از شخصیت‌هایی است که در کوفه در برابر عبیدالله بن زیاد ایستاد و در‌نهایت به شهادت رسید. با این که یاران امام حسین (ع) یکی پس از دیگری به شهادت می‌رسیدند، این حوادث باعث شد که قیام امام حسین (ع) در مسیر خود قاطع‌تر و مصمم‌تر ادامه پیدا کند.
اماکن زیارتی نزدیک قبر هانی بن عروه
کوفه یکی از شهرهای تاریخی و مذهبی است که بسیاری از شخصیت‌های مهم اسلام در آن زندگی کرده و به شهادت رسیده‌اند. در این شهر علاوه بر قبر هانی بن عروه، آرامگاه‌های بزرگان دیگری نیز قرار دارد که در ادامه برخی از اماکن زیارتی نزدیک به آرامگاه هانی بن عروه را معرفی می‌کنیم:
- مرقد مسلم بن عقیل: در بخش شمالی مسجد کوفه، آرامگاه مسلم بن عقیل، نماینده امام حسین (ع) به کوفه، قرار دارد که جزو مکان‌های زیارتی مهم شهر محسوب می‌شود.
- قبر مختار ثقفی: در ضلع جنوبی حرم مسلم بن عقیل، مقبره مختار ثقفی، رهبر قیام خونخواهی شهدای کربلا، قرار دارد.
- مرقد میثم تمار: در فاصله‌ای کوتاه از مسجد کوفه، آرامگاه میثم تمار، یکی از یاران وفادار امام علی (ع)، واقع شده است.
- مسجد حنانه: در مسیر نجف به کوفه، این مسجد تاریخی قرار دارد که گفته می‌شود هنگام بردن سر امام حسین (ع) دیوارهای آن به نشانه حزن خم شده است.
- خانه امام علی (ع): در نزدیکی مسجد کوفه، خانه‌ای منسوب به حضرت علی (ع) وجود دارد؛ معماری این مکان، بسیار ساده است و عده‌ای معتقدند که محل زندگی و قضاوت ایشان در دوران خلافتش بوده است.
- مسجد سهله: در نزدیکی قبر هانی بن عروه، مسجد سهله قرار گرفته است. این مسجد محل اقامت حضرت داوود، ادریس و ابراهیم بوده و داستان‌هایی از انتساب آن به امام زمان (ع)، ذکر شده است.
کلام آخر
در این مطلب زندگی، وفاداری و شهادت هانی بن عروه را بررسی کردیم. هانی بن عروه از یاران نزدیک امام علی (ع) بود که در جنگ‌های بزرگ شرکت داشت و در قیام مسلم بن عقیل نقش مهمی ایفا کرد. هانی بعد از دستگیری با شجاعت در برابر عبیدالله بن زیاد ایستاد و در نهایت به شهادت رسید. قبر هانی بن عروه در کنار مسجد کوفه قرار دارد؛ جایی که یادآور ایستادگی او در برابر ظلم است. اگر به شهر کوفه سفر کردید، می‌توانید در کنار زیارت و به جا آوردن اعمال مسجد کوفه به مرقد هانی بن عروه، مرقد مسلم بن عقیل و دیگر شخصیت‌های تاریخی مانند مختار ثقفی و… نیز سر بزنید.
