مسجد کوفه به‌عنوان دومین مسجد قدیمی و یکی از مساجد چهار‌گانه شیعیان در جهان، نزد تشیع از جایگاه والایی برخوردار است. نماز مسجد کوفه به‌گونه‌ای است که مسافران به‌جای ادا به‌صورت شکسته، می‌توانند به‌طور کامل نمازهای یومیه خود را به‌جای آورند. در این مطلب مشخص خواهیم کرد که مسجد کوفه کجاست و به معرفی مسجد کوفه، مقام‌ها و اعمال مربوط به آن، آرامگاه شخصیت‌هایی چون مختار ثقفی، مسلم‌بن عقیل و… خواهیم پرداخت.
شهر نجف دارای مساجد و امکان تاریخی بسیاری است؛ یکی از این جاها، مسجد حنانه است. برای دانستن اسرار این مسجد و جریان ستون خم شده، پیشنهاد می‌کنیم پیش از زیارت این مسجد، مقالهٔ زیر را بخوانید.
مسجد کوفه توسط چه کسی بنا شد؟ سازهٔ اولین نسل بشریت
طبق روایات و تحقیقاتی که در‌این‌باره انجام شده است، مسجد کوفه برای اولین بار توسط حضرت آدم و در زمان خلافت عمر‌بن‌خطاب ساخته و بنا شده است؛ پس از آن در زمان نوح (ع)، هنگام وقوع طوفان‌های شدید تخریب شده و مجدداً توسط ایشان بازسازی می‌شود. هم‌اکنون مسجد کوفه جهت زیارت و بازدید مسافران مهیاست.
بنای مسجد کوفه چگونه است؟ معماری تاریخی
این مسجد که بیش از ۴ هکتار مساحت دارد، توسط دیوار‌هایی با ارتفاع ۱۰ متر از محوطهٔ بیرونی مسجد، جدا شده است. نمای مسجد کوفه مربعی‌شکل است و در فضای بیرونی خود دارای ۲۷ برج نیم‌دایره‌ای است. دو صحن غربی و شرقی دارد و از دروازه‌های آن، یک دروازه به‌نام بابالفیل باقی مانده است؛ البته چند دروازهٔ دیگر به سوی صحن این مسجد مقدس، ساخته شده است. سطح این مسجد به‌طورکامل، کاشی‌پوش است و در دور‌تادور صحن اصلیِ مسقفِ این مسجد، جهت نماز زائران، فرش پهن شده است. قابل ذکر است که این مسجد دارای ۴ باب با نام‌های باب الانماط، باب الثعبان، باب الکنده، باب السده و باب الرحمه است.
مسجد کوفه از چه جهت دارای اهمیت است؟ فضیلت مسجد کوفه
طبق فرمودهٔ مولای متقتیان، حضرت علی(ع)، در این مسجد هزار پیامبر و وصی‌‌شان، نماز خواندند. همچنین زمان عروج پیامبر اکرم (ص)، ایشان در مسجد کوفه فرود آمده و دو رکعت نماز خوانده است. طبق روایت امام صادق، سمت چپ این مسجد باغی از بهشت باغ‌های بهشت است و نشستن در این مکان بدون ذکر و نماز هم عبادت محسوب می‌گردد. ازطرفی یک رکعت نماز واجب در این مکان با یک حج تمتع برابری کرده و یک نماز نافله ثوابی معادل یک حج عمره مفرده دارد.
برخی دیگر از فضیلت‌های این مسجد مقدس را در ادامهٔ این مقاله خواهید خواند.
نماز مسجد کوفه چند رکعت است؟
برای دانستن اینکه مسجد کوفه چند رکعت نماز دارد، باید توجه کنید که طبق روایات برآمده، این مسجد پس از مسجدالحرام و مسجدالقصی، سومین مسجد مقدس به‌حساب می‌آید و جزوِ ۴ مکانی است که نمازگزاران مسافر اختیار دارند نماز خود را کامل یا شکسته بخوانند.
مسجد کوفه کجاست؟
مسجد کوفه در ۹ کیلومتری و امتداد شمالی حرم امیرمومنین در شهر نجف قرار دارد. تاکسی‌‌های شخصی، ون‌ها و موتور‌های خاصِ مسافر‌بری در نجف به‌صورت شبانه‌روزی آمادهٔ جابه‌جایی زائران به این مسجد مقدس هستند.
محراب امیرمؤمنان علی (ع)
محراب امام علی(ع) یکی شلوغ‌ترین قسمت مسجد کوفه به‌شمار می‌رود، درون شبستان مسجد واقع است. محل نماز خواندن ایشان است و ضربت خوردن علی بن ابی طالب(ع) به دست ابن‌ملجم در این محراب رخ داده است. این موضوع و همچنین نقش و نگار‌ها و کتیبه‌های کوفی موجود در این شبستان، این قسمت از مسجد کوفه را به پرتردد‌ترین مکان مسجد تبدیل کرده است. خواندن دو رکعت نماز مستحبی در این محل بسیار سفارش شده است.
آرامگاه مسلم بن عقیل | شهید راه حسین (ع)
مسلم بن عقیل، پسر عموی امام حسین (ع) و یکی از یاران باوفای آن حضرت بوده است که پیش از واقعهٔ کربلا در راه بیعت گرفتن از مردم کوفه برای همراهی سیدالشهدا، توسط دشمنانش به شهادت رسید. ورودی به مقبرهٔ مسلم بن عقیل، از طریق شبستان مسجد امکان‌پذیر است.
قبر مختار ثقفی | خون‌خواه حسین (ع)
مختار بن ابوعبید ثقفی که نامش حتماً برایتان آشناست، یکی از تأثیر‌گذارترین شخصیت‌های تاریخ اسلام و یار باوفای حسین بن علی(ع) است که پس از واقعهٔ عاشورا به خون‌خواهی حسین، قیام کرد و انتقام او را از شقی‌ترین افراد تاریخ که در قتل امام حسین(ع) نقش داشتند، گرفت. مقبرهٔ او توسط سیدرضا بحرالعلوم کشف شده که در قسمت گوشهٔ شرقی دیوار مسجد کوفه واقع است.
مقبرهٔ هانی بن عروه | یار حسین و از سران کوفه
هانی بن عُروَة بن غران مرادی از یاران امام علی(ع) و بزرگان کوفه است که در جنگ صفین و جمل شرکت داشت. هانی را به‌دستور عبیدالله‌بن‌زیاد پس از شهادت مسلم، به قتل رساندند. آرامگاه او در کنار دارالامارهٔ مسجد کوفه در ضلع شمال‌ِغربی صحنِ مسلم بن عقیل، واقع شده است.
مسجد کوفه چند مقام دارد؟ + اعمال مسجد کوفه و نمازهای مسجد کوفه
مسجد کوفه در قسمت شبستان‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها و… دارای ۸ مقام مربوط به پیامبران و امامان است. بعد از بازسازی این مسجد، بیشتر مقام‌های آن بهشکل محراب‌‌های کوچکی از سنگ مرمر درآمده است. همچنین بیت الطشت، دکة القضا و دکة المعراج در این مسجد قرار دارد. در ادامه با این مقام‌ها آشنا خواهید شد و نماز‌ها و آداب این مکان‌ها را شرح خواهیم داد.
اگر می‌خواهید دربارهٔ اسرار مسجد کوفه، بیشتر بدانید، شما را به خواندن مطلب زیر دعوت می‌کنیم.
مقام حضرت ابراهیم (ع)
مقام ابراهیم (ع) در نزدیکی بابالفیل یا همان باب‌الثعبان در رواق شمالی مسجد کوفه واقع شده است.
اعمال این مقام به‌شکلی است که یک نماز چهار رکعتی می‌خوانید؛ در دو رکعت اول حمد و توحید، در دو رکعت بعد، سورهٔ حمد و قدر. ذکر تسبیحات حضرت زهرا (س) نیز پس از نماز سفارش شده است.
مقام حضرت خضر (ع)
مقام حضرت خضر (ع) نزدیک مقام ابراهیم و در قسمت رواق شمالی مسجد کوفه قرار دارد. خواندن دو رکعت نماز به همراه تسبیحات حضرت زهرا (س) در این مکان، توصیه می‌شود.
مقام حضرت آدم (ع)
این مقام در ستون هفتم این مسجد در قسمت جنوب صحن اصلی آن قرار دارد و همچنین محل توبهٔ حضرت آدم (ع) نیز شناخته می‌شود. این مقام، چهار رکعت نماز دارد. در رکعت اول سورهٔ حمد و قدر، در رکعت دوم سورهٔ حمد و توحید را بخوانید و رکعت سوم و چهارم را به همین ترتیب ادا کنید. پس از نماز، خواندن تسبیحات حضرت زهرا توصیه می‌شود.
مقام حضرت نوح (ع) و مقام کشتی نوح
باب الفرج یا مقام حضرت نوع (ع) در قسمت جنوب‌ِغربی مسجد کوفه قرار دارد؛ به‌دلیل بازسازی‌های اخیر، این مقام با نصب یک برگهٔ کاغذی بر روی دیوار جنوبی آن مشخص می‌شود. نماز این مسجد به‌گونه‌ای است که در هر رکعت سورهٔ حمد به‌همراه سورهٔ دلخواه دیگری را می‌خوانید. پس از فراغت نماز، تسبیحات حضرت زهرا (س) را به‌جای می‌آورید.
همچنین طبق روایاتی، کشتی حضرت نوح، در میان صحن مسجد، بعد از وقوع طوفان، به گل نشسته است و برحسب روایت دیگری، محل ساخت کشتی نوح بوده است؛ این مکان قبلاً به‌صورت سردابی بوده است که از طریق یک راه‌پله، پایین رفتن به آن فراهم بود. درواقع شکل این سرداب، یک هشت ضلعی با یک ایوان در هر ضلع آن است و از سمت دو ایوان جنوبی و شمالی، به حجره‌های دیگر راه پیدا می‌کرد. اما پس از بازسازی‌های اخیر، این مکان هم‌اکنون به‌صورت حوضی 12 ضلعی با دیواره‌های سنگی کم‌ارتفاع در مسجد کوفه قرار دارد.
مقام حضرت جبرئیل (ع)
ستون پنج یا مقام حضرت جبرئیل (ع) که در سمت غربی مقام حضرت آدم(ع) قرار دارد، مربوط به حادثهٔ معراج حضرت محمد (ص) و نماز خواندن او در مسجد مربوط است. این مقام در قسمت جنوبی صحن مسجد کوفه واقع شده است. این ستون و ستون هفتم جزو مکان‌های ممتاز در مسجد کوفه به‌حساب می‌آیند؛ به‌طوری‌که محل نماز ابراهیم خلیل (ع) بوده و محلی جهت برآورده شدن حاجات محسوب می‌شود. همچنین بنابر گفته‌های پیشینیان، این مکان، به مقام امام حسن مجتبی(ع) نیز خطاب می‌شود. نماز این مقام، دو رکعتی است که در هر رکعت حمد با هر سورهٔ دیگری خوانده شده و پس از نماز، تسبیحات ادا می‌شود.
مقام امام سجاد (ع)
مقام امام زین‌العابدین (ع) یا همان ستون سوم، در قسمت جنوب‌ِغربی مسجد کوفه و در نزدیکی مقام حضرت نوح قرار دارد. قرار داشته است که طی بازسازی‌های مسجد، تخریب شده است و مکان آن با برگه‌ای کاغذی، مشخص شده است. این مکان دو رکعت نماز، در هر رکعت حمد با سوره‌ای دلخواه دارد و پس از نماز، تسبیحات گفته می‌شود.
مقام امام جعفر صادق (ع)
در جنوبِ‌شرقی مسجد کوفه، مقامی وجود دارد که منسوب به مقام امام جعفر صادق (ع) بوده است؛ اما در طی بازسازی‌های این مسجد، همانند مقام امام زین‌العابدین، تخریب شده است و هم‌اکنون با نصب برگه‌ای کاغذی شناخته می‌شود. نماز این مکان نیز، به‌مانند مقام امام سجاد (ع)، حمد با سوره‌ای دلخواه خوانده می‌شود.
دکة القضا
محل قضاوت امیر‌المؤمنین (ع) بوده است که در قسمت شمال‌ِشرقی مسجد کوفه واقع است. این مقام در پایان اعمال این مسجد و پس از اعمال مقام امام صادق (ع) به‌جای آورده می‌شود. دو رکعت نماز با حمد و سوره‌ای دلخواه، همراه با تسبیحات حضرت زهرا پس از فراغت نماز، جزو اعمال این مسجد به‌حساب می‌آید.
بیت الطشت
این مکان متصل است به دکة القضا و در شمال آن قرار دارد. درحقیقت این مکان، محل وقوع یکی از معجزه‌های امام علی (ع) است. قبلاً این محل بهشکل سردابی پایین‌تر از مسجد به‌همراه دو راه‌پله وجود داشته است. خواندن دو رکعت نماز به‌همراه تسبیح حضرت زهرا (س) در این قسمت، سفارش شده است.
دکة المعراج؛ مقام حضرت محمد (ص)
حضرت محمد (ص)، در شب معراج با طلب اذن از خدا در این محل فرود آمد و دو رکعت نماز به‌جای آورد؛ درواقع به‌این دلیل، مقام معراج نامگذاری شده است. دکة المعراج در نزدیکی زیارتگاه کشتی نوح قرار دارد. کنار این مقام، ستون سنگی قرار دارد که در قدیم مردم به‌عنوان یک شاخص برای شناسایی هنگام اذان ظهر استفاده می‌کردند. در رکعت اول نماز این مکان، سوره حمد با توحید و در رکعت دوم، سورهٔ حمد با سورهٔ کافرون خونده می‌شود و پس از سلام نماز، ذکر تسبیحات ادا می‌شود.
نماز حاجت در مسجد کوفه
برطبق روایتی از امام صادق (ع)، خواندن یک نماز دو رکعتی معروف به نماز حاجت در این مکان فضلیت دارد و باعث برآورده شدن حاجات و استجابت دعا می‌شود. دستور این نماز به این شکل است که در هر رکعت سوره‌های حمد، فلق، ناس، توحید، قدر و اعلی خوانده شده و پس از اتمام نماز، تسبیحات حضرت فاطمه زهرا (س) گفته می‌شود و درنهایت فرد حاجت خود را طلب می‌کند.
برای اطلاع دقیق‌تر از اعمال مسجد کوفه، خواندن مطلب زیر را از دست ندهید.
مکان ظهور امام زمان | پایگاه عصر ظهور و تبلیغ دینی
برخی می‌گویند که امام زمان (عج) در مسجد کوفه ظهور خواهد کرد و این مسجد در عصر ظهور، موقعیت برجسته‌ای خواهد داشت. همچنین از این مکان مقدس، به‌عنوان مرکز قضاوت حکومت حضرت مهدی (عج) یاد می‌شود. این مسجد در دوران ظهور حجت خدا، به مرکزی برای تبلیغ دین و کلاس‌های آموزش آیات و کلام خدا، تبدیل می‌شود.
مقبره میثم تمار کجاست؟
میثم تمار، فرزند یحیی از صحابه و یاران امام علی (ع) و فرزندانش بوده است. ایشان اهل سرزمین نهروان و بنا به نقل‌قول‌هایی ایرانی و از فارس است. میثم را که ابوالسالم نیز می‌نامند، در کوفه، خرمافروش (تمار) بوده است. وی ده روز قبل از ورود امام حسین به عراق، به دستور عبیدالله‌بن‌زیاد به دار آویخته شد. آرامگاه او در شهر کوفه و در چهارصدمتری سمتِ جنوب‌ِغربی مسجد کوفه قرار دارد.
مسجد سهله کجاست؟
این مسجد به‌عنوان یکی از مشهورترین مساجد اسلامی در شهر کوفه و در موقعیت شمال‌ِغربی مسجد کوفه قرار دارد. فاصلهٔ مسجد سهله با مسجد کوفه، حدود ۲ کیلومتر است. همچنین این مکان، به آخرین امام شیعیان، حضرت مهدی (عج) منتسب شده است. این مسجد دارای فضایل بسیاری است و به‌عنوان منزل امام زمان (عج) شناخته می‌شود. از این مسجد بیشتر بخوانید
شما می‌توانید با رزرو تور کربلا از سامانهٔ رسم زیارت، از این مساجد مهم و تاریخی بازدید کنید و سفری به‌یادماندنی داشته باشید. رسم زیارت با قرار دادن راهنما در تورهای کربلا هوایی و زمینی، شما زائران محترم را با تمامی مکان‌های مهم زیارتی عراق آشنا می‌کند.
