وقتی نام حضرت عباس (ع) به میان می‌آید، ذهن‌ها به سوی وفاداری، شجاعت و ایثار در صحنه کربلا می‌رود. او نه‌تنها علمدار کربلا بود، بلکه نماد پایبندی به حقیقت و حمایت از ولایت در سخت‌ترین لحظات تاریخ اسلام شد. حرم حضرت عباس، تنها یک بنای زیارتی نیست؛ تجلی‌گاه عشق به ولایت، نماد ایستادگی در برابر ظلم، و مأمن دل‌های خسته‌ای است که به امید دستگیری و شفاعت، خود را به آن می‌رسانند. در کنار حرم برادرش، امام حسین (ع)، حرم حضرت ابوالفضل (ع)، چون نگینی درخشان در قلب کربلا می‌درخشد و هر ساله، میلیون‌ها عاشق را از سراسر جهان به سوی خود فرا می‌خواند.
در این راهنمای جامع، با شما همراه خواهیم بود تا گام‌به‌گام با شکوه حرم حضرت ابوالفضل (ع) آشنا شوید؛ از موقعیت مکانی و تاریخچه ساخت آن گرفته تا رمز و رازهای معماری، گنبد طلایی، ضریح پرفروغ و حتی سرداب پنهانش. اگر به دنبال شناختی عمیق از حرم حضرت عباس (ع) و همه بخش‌های زیارتی و فرهنگی آن هستید، این مطلب برای شماست.
حرم حضرت ابوالفضل (ع) کجاست؟
حرم حضرت ابوالفضل العباس (ع) در قلب شهر کربلا در کشور عراق، واقع شده است. این حرم مطهر در شمال شرقی حرم امام حسین (ع) قرار دارد و فاصله بین این دو حرم حدود ۳۷۸ متر است. این فاصله را بین‌الحرمین می‌نامند که به‌عنوان یکی از مقدس‌ترین و پرشورترین مکان‌های زیارتی در جهان اسلام شناخته می‌شود.
دسترسی به حرم حضرت عباس (ع) از طریق خیابان‌های اصلی شهر کربلا به‌راحتی امکان‌پذیر است. یکی از مسیرهای مهم شارع العباس است که جزو خیابان‌های پر‌‌جنب‌و‌جوش و پر‌رفت‌و‌آمد کربلا محسوب می‌شود و زائران را به‌سوی حرم مطهر هدایت می‌کند. این خیابان علاوه‌بر منظره مذهبی و معنوی آن، از لحاظ امکانات رفاهی و اقتصادی نیز اهمیت بسزایی دارد.
در نقشه زیر، موقعیت مکانی حرم حضرت ابوالفضل (ع) را می‌بینید.
تاریخچه حرم حضرت ابوالفضل (ع)
حرم حضرت ابوالفضل العباس (ع) از دیرباز مورد توجه عاشقان اهل‌بیت (ع) و دولت‌های شیعه بوده و بارها بازسازی و توسعه یافته است.
- اولین ساخت‌وسازها پس از عاشورا
پس از واقعه کربلا در سال ۶۱ هجری، بدن مطهر حضرت عباس (ع) در همان محلی که به شهادت رسید، به خاک سپرده شد. به روایت منابع تاریخی، اولین بنای ساده بر مزار ایشان در دوران مختار ثقفی (سال ۶۶ هجری) ساخته شد. این بنا ابتدایی و کوچک بود و بیشتر جنبه نمادین داشت؛ با گذر زمان و گسترش مذهب تشیع، اهمیت این مرقد بیشتر شد و بنای آن توسعه یافت.
- دوره‌های تاریخی مهم
– دوره عباسی: با وجود فشارهای حکومت عباسی، در دوره‌هایی همچون زمان مأمون و متوکل، محدودیت‌هایی برای زیارت وجود داشت. برخی خلفا مانع توسعه حرم می‌شدند، اما شیعیان با وجود این سخت‌گیری‌ها، در حفظ و احیای مرقد تلاش می‌کردند. در سال ۳۷۲ هجری قمری، عضدالدوله دیلمی از آل‌بویه دستور بازسازی گسترده‌ای را صادر کرد که نخستین بنای بزرگ و رسمی بر مزار حضرت عباس (ع) به شمار می‌رود.
– دوره صفوی: دوران صفویه، نقطه عطفی در تاریخ حرم حضرت ابوالفضل بود. شاه اسماعیل صفوی و جانشینانش به بازسازی، توسعه و تزیین حرم اهتمام ویژه‌ای داشتند. طلاکاری گنبد، فرش‌کردن حرم با قالی‌های نفیس و نصب چراغدان‌های گران‌بها از جمله اقدامات این دوره بود.
– دوره قاجار: پس از حمله وهابی‌ها به کربلا در سال ۱۲۱۶ هجری قمری که منجر به تخریب بخشی از حرم شد، فتحعلی‌شاه قاجار و ناصرالدین‌شاه اقدامات مهمی برای مرمت حرم انجام دادند؛ از‌جمله ساخت ضریح نقره‌ای جدید، بازسازی گنبد و ایوان‌ها و کاشی‌کاری‌های سنتی.
دوران معاصر: در دهه‌های اخیر، به ویژه پس از سقوط رژیم صدام، پروژه‌های بزرگ عمرانی در حرم حضرت عباس (ع) آغاز شد. ساخت صحن عقیله بنی‌هاشم (س) و توسعه صحن و رواق‌ها از‌جمله آن‌هاست.
- بازسازی‌ها و گسترش‌های مهم
حرم حضرت عباس (ع) همواره در حال گسترش و بازسازی بوده است. در سال‌های اخیر، پروژه‌های عظیمی توسط تولیت آستان عباسی اجرا شده‌اند؛ از جمله توسعه حرم، تعویض ضریح مطهر، تزئین گنبد و ساخت صحن‌هایی جدید برای تسهیل زیارت زائران. در طول تاریخ، علمای برجسته‌ای چون سید محسن حکیم، آیت‌الله خوئی و آیت‌الله سیستانی، نقش برجسته‌ای در حمایت از بازسازی و عمران حرم داشته‌اند. همچنین دولت‌هایی چون صفویه و قاجار با کمک‌های مالی و تدارکاتی، سهم بزرگی در ساخت و نگهداری حرم داشته‌اند.
معماری حرم حضرت عباس (ع)
حرم حضرت عباس (ع) نه‌تنها زیارتگاهی باشکوه، بلکه نمونه‌ای درخشان از هنر و معماری اسلامی و ایرانی است. از تزیینات چشم‌نواز آن گرفته تا خطوط خوش‌نویسی‌شده بر دیوارها، همه‌چیز در این بنا نشان از جایگاه رفیع حضرت ابوالفضل (ع) در دل‌ها دارد.
- سبک معماری آمیزه‌ای از هنر اسلامی، ایرانی و عباسی
معماری حرم حضرت عباس (ع) تلفیقی از سبک‌های مختلف است؛ با ریشه‌هایی در معماری عباسی و تأثیرات چشمگیر هنر ایرانی و اسلامی، گنبد بلند و طلایی، طاق‌نماهای مقرنس‌کاری‌شده، ایوان‌های مزین به آیات قرآن و نقوش هندسی از ویژگی‌های برجسته این سبک هستند. این تلفیق نه‌تنها جلوه‌ای هنری به بنا بخشیده، بلکه معنویت فضا را نیز دوچندان کرده است.
- مصالح، تزئینات و خطوط کتیبه‌ها
در بنای حرم حضرت عباس (ع)، از مصالحی مانند آجر، سنگ مرمر، کاشی معرق، چوب سندل و طلا استفاده شده است. کاشی‌کاری‌های رنگارنگ و پرنقش، دیوارها و گنبد را آراسته‌اند. آیاتی از قرآن کریم و اشعار در مدح حضرت عباس (ع) به خط ثلث و نستعلیق روی کاشی‌ها و کتیبه‌های مختلف حک شده‌اند. در کتیبه‌های قدیمی و جدید، آثار خوشنویسانی همچون یاقوت مستعصمی، میرعماد و هنرمندان معاصر عراقی و ایرانی دیده می‌شود. سقف شبستان‌ها با شیشه‌های رنگی و آینه‌کاری‌های باشکوه مزین شده و فضا را به نوری روحانی آراسته است.
- شباهت‌ها و تفاوت‌ها با حرم امام حسین (ع)
از نظر معماری، حرم حضرت عباس (ع) شباهت‌های زیادی با حرم امام حسین (ع) دارد؛ مانند گنبد طلایی، کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای و فضای صحن‌های چندضلعی. با این حال، تفاوت‌هایی نیز به چشم می‌خورد. در واقع، تفاوت اصلی حرم حضرت عباس (ع) با حرم امام حسین (ع) در گلدسته‌هاست. در حرم حضرت عباس (ع)، گلدسته‌ها طلاکاری نشده‌اند و به‌جای آن، از کاشی‌کاری‌های معرق استفاده شده است که شکوه و زیبایی خاصی به این بخش از حرم می‌بخشد.
درب‌های ورودی حرم حضرت عباس (ع)
حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس (ع) دارای چندین درب ورودی است که همانند درب های حرم امام حسین (ع)، هر یک از نظر موقعیت، نام‌گذاری و کاربرد، ویژگی خاصی دارد. شناخت این درها به زائران کمک می‌کند تا مسیر ورود و زیارت خود را آسان‌تر انتخاب کنند.
باب القبله
- موقعیت: جنوبی‌ترین درب حرم
- علت نام‌گذاری: رو به قبله قرار دارد، به همین دلیل «باب القبله» نام گرفته است.
- نماد: نماد آغاز مسیر زیارت و احترام به قبله، همچنین مسیر اصلی ورود زائران به ایوان طلاست.
- مسیر دسترسی: بهترین مسیر برای ورود مستقیم به صحن و ایوان طلای حضرت عباس (ع)، از خیابان باب القبله کربلا.
باب الفرات (باب العلقمی)
- موقعیت: ضلع شرقی صحن
- علت نام‌گذاری: اشاره به نهر «علقمی» که حضرت عباس (ع) برای آوردن آب به سمت آن رفتند.
- نماد: نماد وفاداری، فداکاری و تشنگی اهل بیت در کربلا.
- مسیر دسترسی: مناسب برای زائرانی که از سمت شرق یا خیابان‌های منتهی به سمت نهر علقمی وارد می‌شوند.
باب الامیر (یا باب الکف)
- موقعیت: ضلع شرقی صحن، نزدیک باب الفرات
- علت نام‌گذاری: «باب الکف» به یاد دستان قطع‌شده حضرت عباس (ع) و «باب الامیر» اشاره به امیرالمؤمنین علی (ع).
- نماد: یادآور ایثار حضرت عباس و جانبازی در راه ولایت.
- مسیر دسترسی: مناسب برای ورود زائران از شرق، از کوچه‌های منشعب از خیابان باب الکف.
باب الامام الحسن (ع)
- موقعیت: ضلع غربی صحن
- علت نام‌گذاری: به نام امام حسن مجتبی (ع) نام‌گذاری شده است.
- نماد: پیوند میان خاندان عصمت و طهارت، و اشاره به مقام سبط اکبر.
- مسیر دسترسی: مناسب برای زائرانی که از سمت صحن حضرت امام حسین (ع) به حرم حضرت عباس (ع) وارد می‌شوند.
باب الامام الحسین (ع)
- موقعیت: کنار باب الامام الحسن (ع)
- علت نام‌گذاری: در نزدیکی حرم برادرش، به نام سیدالشهدا (ع) مزین شده است.
- نماد: نشان‌دهنده اتحاد و همدلی دو برادر در راه دفاع از حق.
- مسیر دسترسی: مخصوص زائرانی که از بین‌الحرمین به‌سمت حرم حضرت عباس (ع) می‌آیند.
باب صاحب الزمان (عج)
- موقعیت: در کنار باب الامام الحسین (ع)
- علت نام‌گذاری: به احترام امام زمان (عج) و به‌عنوان امید عدالت جهانی.
- نماد: انتظار فرج و پیوند معنوی با قیام حضرت مهدی (عج).
- مسیر دسترسی: از بین‌الحرمین و میدان شهدای کربلا.
باب الامام موسی بن جعفر (ع)
- موقعیت: ضلع جنوب غربی
- علت نام‌گذاری: به احترام امام کاظم (ع) نام‌گذاری شده است.
- نماد: صبر و بردباری در راه خدا و ظلم‌ستیزی.
- مسیر دسترسی: مناسب برای زائرانی که از خیابان‌های جنوبی متصل به بین‌الحرمین وارد می‌شوند.
باب الامام محمد الجواد (ع)
- موقعیت: شمال صحن
- علت نام‌گذاری: به یاد نهمین امام شیعیان، امام جواد (ع).
- نماد: کرامت و بخشندگی، به‌ویژه در جوانی.
- مسیر دسترسی: از مسیرهای شمالی شهر کربلا.
باب الامام علی الهادی (ع)
- موقعیت: ضلع شمال شرقی
- علت نام‌گذاری: نام‌گذاری شده به احترام دهمین امام شیعیان، امام هادی (ع).
- نماد: هدایت‌گری، علم و ولایت.
- مسیر دسترسی: برای زائرانی که از خیابان‌های شمال شرقی به حرم نزدیک می‌شوند.
قسمت‌های مختلف حرم حضرت عباس (ع)
حرم مطهر حضرت عباس (ع) در کربلا با ساختاری منحصر‌به‌فرد شامل صحن‌ها، رواق‌ها و فضاهای معنوی و رفاهی یکی از مهم‌ترین اماکن زیارتی شیعیان است. در ادامه به معرفی بخش‌های مختلف این حرم می‌پردازیم:
صحن‌ها و ایوان‌ها
صحن اصلی حرم حضرت عباس (ع) به‌شکل چهارگوش با مساحتی حدود ۹۳۰۰ متر مربع طراحی شده است. این صحن دارای ۹ ورودی و ۴ ایوان است که سقف آن‌ها با مقرنس‌کاری های زیبا تزئین شده‌اند. دور‌تا‌دور صحن را حجره‌هایی دربرگرفته که در گذشته محل آموزش بوده‌اند.
رواق‌ها
گنبدخانه حرم حضرت عباس (ع) توسط چهار رواق احاطه شده است که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند.
- رواق شمالی در ضلع شمالی صریح قرار دارد و ورودی به زیر زمین و قبر مطهر از این رواق است. در نقره‌ای این بخش همواره بسته است.
- رواق شرقی محل دفن تعدادی از متولیان حرم و افرادی از خاندان آل‌طعمه و آل‌ضیاء‌الدین است.
- رواق غربی دارای دو درب ورودی به نام‌های باب الرواق و باب المراد است که به صحن اصلی راه دارند.
- رواق جنوبی با سه در به ایوان طلا متصل می‌شود و از طریق آن می‌توان به ضریح مطهر دسترسی پیدا کرد.
گنبد حرم حضرت ابوالفضل
گنبد حرم حضرت عباس(ع) یکی از برجسته‌ترین نمادهای معماری اسلامی در کربلا است. این گنبد با رنگ طلایی درخشان خود، از دوردست‌ها قابل مشاهده است و جلوه‌ای خاص به حرم می‌بخشد. ارتفاع گنبد به گونه‌ای طراحی شده است که بر فراز حرم می‌درخشد و توجه زائران را جلب می‌کند. تزئینات گنبد شامل کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و کتیبه‌های قرآنی است که با دقت و ظرافت اجرا شده‌اند.
تاریخچه ساخت گنبد به دوره‌های مختلف بازمی‌گردد. در طول تاریخ، گنبد حرم حضرت عباس(ع) چندین بار بازسازی و مرمت شده است تا زیبایی و استحکام آن حفظ شود. این گنبد نه‌تنها از نظر معماری اهمیت دارد، بلکه نمادی از وفاداری و شجاعت حضرت عباس(ع) در فرهنگ شیعه است. در هنر و ادبیات شیعی، گنبد حرم به عنوان نمادی از ایثار و فداکاری شناخته می‌شود و در اشعار و نثرهای مذهبی به آن اشاره‌های فراوانی شده است.
ضریح حرم حضرت عباس
ضریح حضرت عباس(ع) یکی از مهم‌ترین بخش‌های حرم است که زائران برای زیارت به آن مراجعه می‌کنند. این ضریح در سال ۱۳۹۵ هجری شمسی نصب شده و از جنس نقره و طلا ساخته شده است. طراحی مشبک ضریح به گونه‌ای است که زائران می‌توانند از طریق آن به داخل نگاه کنند و به زیارت بپردازند. مواد به کار رفته در ساخت ضریح شامل فلزات گران‌بها و چوب‌های با کیفیت است که با هنر و دقت فراوان توسط هنرمندان ایرانی و عراقی ساخته شده‌اند.
هنرمندان ایرانی و عراقی نقش مهمی در ساخت این ضریح داشته‌اند. آن‌ها با استفاده از تکنیک‌های سنتی و مدرن، ضریحی زیبا و مقاوم ایجاد کرده‌اند که مورد احترام زائران قرار دارد. زائران هنگام زیارت، با لمس ضریح و خواندن دعا، احترام خود را به حضرت عباس(ع) ابراز می‌کنند. آداب زیارت شامل لمس ضریح، خواندن زیارت‌نامه و دعا برای برآورده شدن حاجات است.
سقاخانه حرم حضرت ابوالفضل (ع)
سقاخانه‌های حرم حضرت عباس (علیه‌السلام) نمادهایی از ایثار و فداکاری حضرت عباس در واقعه عاشورا بودند. در گذشته، دو سقاخانه در صحن حرم قرار داشت: یکی در ضلع شرقی، نزدیک مقبره راجه و دیگری در ضلع غربی، نزدیک باب السوق. این سقاخانه‌ها یادآور تلاش حضرت عباس برای رساندن آب به اهل بیت امام حسین (علیه‌السلام) بودند. هرچند این سقاخانه‌ها امروزه از بین رفته‌اند، اما خاطره و نماد فداکاری آن‌ها همچنان در دل مؤمنان زنده است.
چه کسانی در حرم حضرت ابوالفضل (ع) دفن شده‌اند؟
حرم حضرت ابوالفضل (ع) علاوه بر جایگاه والای خود به‌عنوان محل دفن قمر بنی‌هاشم، مدفن شماری از بزرگان و علما شیعه نیز هست. این مکان مقدس همواره محل احترام اهل علم و محل دفن چهره‌های شاخص مذهبی بوده است.
- حسین حلاوی
- سید جواد آل طعمه
- سید عباس آل طعمه
- سید علی قطب
- سید کاظم بهبهانی
- سید محسن سید محمدعلی آل طعمه
- سید محمد بن محسن زنجانی
- سید محمد نقاش
- سید مرتضی وهاب
- سید حسن بهبهانی
- سیدعلی تنکابنی
- شیخ علی بن زین العابدین پارچینی یزدی
- شیخ فلیح حسون رحیم جشعمی
- شیخ کاظم الهر
- شیخ محسن ابوالحلب
- شیخ محمدعلی محمود کشوان
عجایب حرم حضرت ابوالفضل
یکی از عجیب‌ترین ویژگی‌های این حرم، جریان آب زیرزمینی در سرداب حرم است؛ آبی زلال و پاک که هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و برخی از زائران آن را متبرک می‌دانند. گفته می‌شود این آب بوی گلاب دارد و برخی آن را نشانه‌ای از طهارت و عظمت حضرت عباس (ع) می‌دانند. از دیگر شگفتی‌های این مکان، حضور نوری عجیب در برخی مواقع شبانه‌روزی است که زائران آن را نور معنوی می‌دانند. برخی گزارش‌ها از احساس سبکی و آرامشی غیرقابل وصف در فضای حرم حکایت دارند؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از زائران می‌گویند وقتی وارد حرم می‌شوند، گویا تمام غم‌هایشان از بین می‌رود. همچنین گفته شده بدن مطهر حضرت عباس (ع) در کمال سلامت باقی مانده و آثار معجزه‌آسایی از این وجود مقدس در طول تاریخ نقل شده است.
سرداب حرم حضرت ابوالفضل
سرداب حرم حضرت عباس علیه‌السلام بخشی کمتر شناخته‌شده اما بسیار مهم از این بنای مقدس است. این فضا در بخش زیرین حرم، حدود چهار متر پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد و از طریق راهرویی باریک و زیبا با دیواره‌های مرمرین قابل دسترسی است. سرداب حرم بیشتر به‌عنوان محلی برای نیایش، خلوت معنوی و ذخیره آثار مذهبی شناخته می‌شود. طبق گزارش‌های تاریخی و دینی، این سرداب پس از بازسازی‌های دوره‌های مختلف، به شکلی ویژه طراحی شده و در آن آب زلالی جاری است که به آن ویژگی معنوی خاصی می‌بخشد. برخی منابع گفته‌اند که این آب همان آبی است که از بقایای نهر علقمه سرچشمه می‌گیرد؛ نهری که حضرت عباس (ع) در جریان عاشورا برای آوردن آب به خیمه‌ها به‌سوی آن شتافت.
در حال حاضر، زیرزمینی در کنار ورودی حرم، به‌نام سرداب حرم حضرت ابوالفضل (ع)، شناخته می‌شود که محل عبادت زائران و برگزاری مراسم مختلف است. این مکان‌ها به‌نام سرداب و برای افزایش فضای حرم جهت رفاه حال زائران، در سال‌های اخیر، احداث شده است.
چرا قبر حضرت عباس در آب است؟
یکی از سؤالات جالبی که برای بسیاری از زائران مطرح است، چرایی وجود آب در محل دفن حضرت عباس (ع) است. این مسئله ریشه‌ای تاریخی و نمادین دارد. طبق گزارش‌های تاریخی معتبر مانند منابع ویکی‌شیعه، حضرت عباس علیه‌السلام در روز عاشورا پس از رشادت‌های بسیار، به نزدیکی نهر علقمه رسید تا برای کودکان خیمه آب بیاورد. در همان نزدیکی، مورد محاصره دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید. پیکر مطهر او در همان منطقه دفن شد؛ جایی که نهر علقمه در نزدیکی‌اش جریان داشت.
بر اساس برخی گزارش‌ها، این نهر بعدها مسیر خود را تغییر داد، اما آبی زیرزمینی در آن ناحیه باقی مانده است که به‌صورت نمادین به آن آب قبر حضرت عباس (ع) می‌گویند. این موضوع علاوه‌بر جنبه تاریخی، بعدی عرفانی و معنوی نیز دارد. دفن شدن در مکانی که نشانی از آب دارد، یادآور تشنگی اهل‌بیت در کربلا، ایثار حضرت عباس و لقب معروف او یعنی سقا است.
موزه حرم حضرت ابوالفضل
موزه حرم حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام یکی از مکان‌های زیارتی و فرهنگی مهم در شهر کربلاست که به‌عنوان نخستین موزه وابسته به یک آستان مقدس در عراق شناخته می‌شود. این موزه در ضلع غربی حرم، در نزدیکی باب‌الکف قرار دارد و بخشی از آستان مقدس عباسی است. هدف از تأسیس این موزه، حفظ و نمایش آثار تاریخی، هنری و مذهبی ارزشمند مرتبط با تاریخ اسلام، خاندان اهل‌بیت علیهم‌السلام و فرهنگ شیعه بوده است.
در داخل موزه، مجموعه‌ای گران‌بها از اشیای تاریخی و مذهبی نگهداری می‌شود. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شمشیرها، نیزه‌ها، زره‌ها، پرچم‌های قدیمی، ظروف نفیس، ساعت‌های قدیمی، تابلوهای خوشنویسی، نسخه‌های خطی قرآن کریم (از جمله قرآنی منسوب به امام سجاد علیه‌السلام)، قالیچه‌های دست‌باف با نخ طلا و اشیای هنری ساخته‌شده با سنگ‌های قیمتی اشاره کرد. بسیاری از این آثار به دوره‌های صفوی، عثمانی و قاجار تعلق دارند، یا توسط زائران و پادشاهان مسلمان وقف شده‌اند.
بازدید از این موزه برای عموم زائران آزاد است و معمولاً ورود به آن از طریق درب باب‌الکف (درب شماره ۹) صورت می‌گیرد. بازدیدکنندگان می‌توانند در فضای معنوی حرم، علاوه بر زیارت، با تاریخچه حرم و فرهنگ شیعی آشنا شوند. معماری زیبای داخلی، نورپردازی متناسب، ویترین‌های استاندارد و نحوه ارائه آثار، باعث شده این موزه به یکی از جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی کربلا تبدیل شود. برای عاشقان اهل‌بیت علیهم‌السلام، بازدید از این موزه فرصتی بی‌نظیر برای تأمل در میراث دینی و تاریخی شیعه است.
مضیف حرم حضرت عباس (ع)
برای دریافت غذای متبرک حرم، شما می‌توانید به مضیف حرم حضرت عباس مراجعه کنید. ساعت ثبت‌نام برای وعده غذایی هر روز، ابتدای صبح است. مکان مضیف حرم حضرت عباس، بین دو باب امام محمد جواد و باب امام موسی کاظم، قرار گرفته است. زائران می‌توانند با ارائه پاسپورت معتبر، از این غذای متبرک بهره‌مند شوند. همچنین امکان دریافت غذای حضرتی از مضیف امام حسین (ع) نیز فراهم است.
مکان‌های زیارتی نزدیک حرم حضرت عباس (ع)
در اطراف حرم حضرت عباس علیه‌السلام، مکان‌های زیارتی متعددی وجود دارد که هر یک جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ دینی و زیارت شیعیان دارد. این مکان‌ها معمولاً در فاصله‌ای نزدیک از هم واقع شده‌اند و زائران با چند دقیقه پیاده‌روی می‌توانند به زیارت آن‌ها بروند.
- نخستین مکان، حرم مطهر امام حسین علیه‌السلام است که تنها چند صد متر با حرم حضرت عباس فاصله دارد. این دو حرم با صحن مشترکی به نام «بین‌الحرمین» به هم متصل هستند. فضای بین‌الحرمین از مهم‌ترین نقاط زیارتی کربلاست و شبانه‌روز مملو از زائران است.
- دوم، تل زینبیه است. این مکان در سمت غربی حرم امام حسین (ع) قرار دارد و بر اساس روایات، محل ایستادن حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در روز عاشورا برای نظاره بر میدان کربلا و پیکر برادرش حسین بن علی (ع) بوده است.
- سوم، قتلگاه امام حسین (ع) است که در مجاورت حرم مطهر ایشان واقع شده و محل دقیق شهادت آن حضرت شناخته می‌شود.
- از دیگر اماکن زیارتی مهم، می‌توان به نهر علقمه اشاره کرد. این نهر تاریخی که در فاصله‌ای حدود ۹۰۰ متری از حرم حضرت عباس قرار دارد؛ همان جایی است که حضرت عباس (ع) برای آوردن آب به سمت آن رفت و در همان مسیر به شهادت رسید.
- محل برپایی خیمه‌های امام حسین (ع) و یارانش در روز عاشورا، یا همان خیمه‌گاه حسینی واقع در جنوب غربی حرم حضرت عباس (ع) است.
- کف العباس همان محل جدا شدن دستان حضرت عباس (ع) هنگام آوردن آب است که در مسیر بین حرم حضرت عباس و نهر علقمه قرار دارد.
- مقام امام زمان (عج) نیز از زیارتگاه‌های نردیک حرم حضرت ابوالفضل (ع) است. این مقام در نزدیکی نهر علقمه واقع شده و گفته می‌شود محل مناجات یکی از علما با حضرت ولی‌عصر (عج) بوده است.
سخن آخر
در این مطلب، اطلاعات کاملی درباره حرم اسوه فداکاری و ایثار یعنی حضرت ابوالفضل خواندید. اگر به زیارت حرم حضرت عباس (ع) مشرف شده‌اید، زیارت مرقد نورانی امیرالمؤمنین علی (ع) در نجف اشرف نیز می‌تواند تکمیل‌کننده این سفر معنوی باشد. برای آشنایی کامل با تاریخچه، معماری و فضایل حرم امام علی (ع)، پیشنهاد می‌کنیم مطلب جامع حرم امام علی (ع) نیز مطالعه کنید.
